09/03/2023
2842 Görüntülenme
Jeoloji Mühendisliği, Jeoteknik Mühendisliği ve Jeofizik Mühendisliği
Jeoloji mühendisliği, jeoteknik mühendisliği ve jeofizik mühendisliği, yer bilimleri alanında, yerküre ve yapıları ile ilgilenen meslek dalları. Üçünün de elbette ortak noktaları ve farklılıkları bulunuyor. Üniversitede bu alanlarda eğitim gören bireyler pek çok farklı endüstride kariyer olanakları ve disiplinler arası alanlarda iş birliği fırsatları elde edebiliyor. Bu yazımızda, bu alanların endüstride nasıl tanımlandığından, bu alanlara yönelmek isteyen bireylerin nasıl becerilere sahip olmaları gerektiğinden, iş imkânlarından ve bu alanlarda bir kariyer için kendilerini nasıl geliştirebileceklerinden bahsedeceğiz.
Jeoloji Mühendisliği
Jeoloji mühendisliği, jeoloji biliminin ilkelerinin, bilgilerinin ve tekniklerinin mühendislik tasarım ve inşaat projelerine uygulanması olarak tanımlanıyor. Jeoloji mühendisliği, mineraller, topraklar gibi jeolojik materyallerin incelenmesine ve bunların özelliklerine, davranımlarına ve mühendislik yapıları ile olan etkileşimlerine odaklanıyor. Tünellerin, barajların, binaların ve diğer altyapı projelerinin inşasının, kaya mukavemeti, zemin stabilitesi, yeraltı sularının akışı ve sismik aktivite gibi jeolojik faktörler göz önünde bulundurularak tasarlanması ve planlanması, jeoloji mühendislerinin görev kapsamı dahilinde bulunuyor.
Jeoteknik Mühendisliği
Jeoteknik mühendisliği, aslen mühendislik tasarımı, inşaat ve çevrenin korunması ile ilgili olarak, zeminler ve kayaların davranış ve özellikleri ile ilgilenen inşaat mühendisliğinin bir alt alanı olarak karşımıza çıkıyor. Temellerin, dolguların, tünellerin, istinat duvarlarının ve zeminle etkileşime giren diğer yapı ve unsurların inşasına yönelik araştırmalar, tasarım ve gözlem faaliyetleri, jeoteknik mühendisleri tarafından gerçekleştiriliyor. Jeoteknik mühendisleri ayrıca, heyelan, deprem ve sel gibi doğal tehlikelerin risklerini ve potansiyel etkilerini değerlendirme görevlerinde de bulunuyor.
Jeofizik Mühendisliği
Jeofizik mühendisliği, yerkürenin yer altı yapısının, bileşiminin ve karakteristik özelliklerinin incelenmesi amacıyla, fizik biliminin ilkelerinin ve yöntemlerinin uygulanması şeklinde tanımlanıyor. Jeofizik mühendisliği, jeolojik özellik ve olguların haritalanması ve karakterize edilmesi için sismik, yerçekimi, elektromanyetik ve manyetik etütler gibi çeşitli jeofizik tekniklerinin kullanılmasını içeriyor. Jeofizik mühendisleri, petrol ve gaz arama, maden arama, çevre izleme ve jeolojik tehlike değerlendirmesi gibi çeşitli alanlarda da çalışabiliyorlar.
Detaylara geçmeden önce, bu üç alanın hangi açılardan benzediğine değinelim.
Öncelikle, her üç alan da jeoloji, fizik, matematik ve kimya bilimlerinin ilkelerine dayanıyor. Her üç alan da inşaat, madencilik veya diğer amaçlar için uygunluğu belirlemek üzere bir sahanın yer altı koşullarının araştırılmasını ve karakteristik özelliklerinin belirlenmesini içeriyor. Bu saha incelemeleri, çoğu zaman örnek alma, test etme, jeofizik açıdan araştırma ve jeolojik haritalama işlemlerinden meydana geliyor. Her üç meslek dalı da temeller, istinat duvarları, barajlar, tüneller ve boru hatları gibi zeminle herhangi bir şekilde etkileşen mühendislik yapılarının ve sistemlerinin tasarlanmasını ve analiz edilmesi görevlerini üstleniyor ve her üçü de heyelan, deprem ve sel gibi jeolojik ve jeoteknik tehlikelerin risklerini ve potansiyel etkilerini değerlendirmeyi ve bu riskleri yönetmeye veya azaltmaya yönelik stratejilerin geliştirilmesini içeriyor.
Bu üç meslek alanı; odak noktaları, kullandıkları yöntemler, uygulamaları ve faydalandıkları araçlar bakımından farklılaşıyor.
Jeoloji mühendisliği; kayaçlar, toprak türleri, zeminler ve yer altı suları gibi, mühendislik yapılarını doğrudan veya dolaylı olarak etkileyen jeolojik materyal ve süreçlere odaklanıyor. Jeoteknik mühendisliği, mühendislik yapılarının tasarımı ve inşası ile ilgili olarak, zeminlerin ve kayaçların davranımlarına ve özelliklerine odaklanırken, jeofizik mühendisliğinin odak noktasında ise yerkürenin yer altı yapısını, bileşimini ve özelliklerini incelemek için fizik ilkelerinden ve yöntemlerinden faydalanmak bulunuyor.
Jeoloji mühendisliği, jeolojik haritalama, kaya ve toprak numunesi alma ve test etme, jeolojik risk ve tehlike değerlendirmesi gibi jeolojik yöntem ve tekniklerden faydalanırken, jeoteknik mühendisliği, zemin ve kaya testi, temel tasarımı ve şev stabilite analizi gibi jeoteknik yöntem ve teknikleri kullanıyor. Öte yandan jeofizik mühendisliği; sismik etütler, yerçekimi etütleri ve manyetik etütler gibi jeofizik yöntem ve tekniklerinden yararlanıyor.
Jeoloji mühendisliği, tüneller, barajlar ve binalar gibi çeşitli mühendislik tasarım ve inşaat projelerine uygulanıyor. Jeoteknik mühendisliği, temellerin, istinat duvarlarının, tünellerin ve zeminle etkileşime giren diğer mühendislik yapılarının tasarımına ve inşasına uygulanırken, jeofizik mühendisliği ise petrol ve gaz arama, maden arama, çevresel izleme ve jeolojik tehlike değerlendirmesi gibi çeşitli alanlarda uygulanıyor.
Jeoloji mühendisliği jeolojik haritalar, jeolojik yazılımlar ve sondaj ekipmanları gibi araçlardan faydalanıyor. Jeoteknik mühendisliği, zemin test ekipmanları, kaya delme ekipmanları ve jeoteknik yazılımlar gibi araçları kullanırken, jeofizik mühendisliği ise sismik sensörler, manyetometreler ve yerçekimi ölçerler gibi araçlardan yararlanıyor.
Beceri Grupları
Hemen her meslek alanında olduğu gibi bu üç meslek alanında da üniversite eğitiminizde ve akabinde kariyer yolunuzu çizerken faydalanabileceğiniz beceri grupları bulunuyor. Jeoloji mühendisleri, jeoteknik mühendisleri ve jeofizik mühendisleri, meslek yaşamlarında bir dizi beceriden ve kapsamlı alan bilgisinden yararlanıyorlar. Bu beceri grupları ve alan bilgisi, her üç meslek alanı ve bu mesleklerin alt branşları için ortak olabileceği gibi alana özel de olabiliyor.
Jeoloji Mühendisliği
Jeoloji mühendisleri, jeoloji biliminin ilkelerini mühendislik tasarımı, inşaat ve çevre koruma projelerine uygulayabilmeleri için mineroloji, petroloji, yapısal jeoloji, sedimantoloji ve stratigrafi dahil olmak üzere jeolojik kavramlar ve ilkeler üzerine güçlü bir temelin yanı sıra, ayrışma, erozyon ve çökelme gibi jeolojik süreçler hakkında da kapsamlı bilgi sahibi olması gerekiyor.
Jeolojik haritalama, diğer bir deyişle, jeolojik özellikleri tanımlayabilmek ve karakterize edebilmek için jeolojik haritaları, kesitleri ve diyagramları okuyabilme, yorumlayabilme ve yeni haritalar oluşturabilme, yine jeoloji mühendislerinin sıkça faydalandığı beceriler arasında yer alıyor.
Jeoloji mühendislerinin ayrıca, kaya ve toprak numunesi alma, sondaj, loglama ve jeofizik etütler gibi saha çalışmalarına ilişkin teknikler hakkında kapsamlı bilgi sahibi olması ve sahada jeolojik verileri toplayabilme, bu verileri analiz edebilme ve yorumlayabilme becerilerine sahip olmaları gerekiyor.
Ek olarak, jeoloji mühendislerinin jeolojik yer altı yapılarının üç boyutlu modellerinin oluşturulabilmesi için jeolojik modelleme yazılımlarının kullanımı konusunda, heyelan, deprem ve sel gibi doğal tehlikeler ve bunların mühendislik yapıları üzerindeki doğrudan ve dolaylı etkileri konusunda ve bu jeolojik tehlikelerin değerlendirilmesi ve azaltılmasına yönelik faaliyetler konusunda beceri ve kapsamlı bilgi sahibi olmaları gerekiyor.
Hemen her meslek alanında olduğu gibi jeoloji mühendisliğinde de analitik ve eleştirel düşünme, proje yönetimi, iletişim ve problem çözme becerileri büyük önem arz ediyor.
Özetle;
- Disiplinler arası çalışmalarda yer alabilmek ve katkıda bulunabilmek için kişilerarası ve iletişim becerileri
- Jeoloji, mineroloji ve petroloji alanlarının ilke ve uygulamaları hakkında kapsamlı bilgi
- Jeolojik haritalama, maden arama ve jeolojik tehlike değerlendirme becerileri
- Proje yönetimi ve liderlik becerileri
- Sondaj teknikleri ve jeofizik etütleri hakkında kapsamlı bilgi
jeoloji mühendislerinin sahip olması gereken bilgi ve beceriler arasında bulunuyor.
Jeoteknik Mühendisliği
Jeoteknik mühendisliği; zemin ile etkileşim hâlinde olan mühendislik yapılarının tasarlanması ve inşası için teknik, analitik ve problem çözme becerilerinin yanı sıra birçok farklı alanda bilgi ve beceri gerektiriyor. Jeoteknik mühendislerinin zemin ve kaya mekaniği ve jeoteknik analiz konularında kapsamlı bilgi sahibi olmaları gerekiyor. Tane boyutu dağılımı, geçirgenlik, kayma mukavemeti gibi zemin özellikleri ve bozulmamış kaya mukavemeti, ek yeri genişliği ve pürüzlülük gibi kaya özellikleri, yine jeoteknik mühendislerinin iyi bilmeleri gereken konular arasında yer alıyor.
Jeoteknik modelleme ve tasarım yazılımlarını ustalıkla kullanabilmesi ve şev stabilite analizi, temel tasarımı, toprak hafriyatı tasarımı ve istinat duvarı tasarımı gibi analiz ve tasarımları yapabilme, yine jeoteknik mühendislerinin sahip olması gereken önemli beceriler arasında bulunuyor. Jeoteknik mühendisleri, sondaj, toprak ve kaya numunesi alma, yerinde test, analiz ve jeofizik etütler gerçekleştirme gibi saha inceleme teknikleri hakkında da kapsamlı bilgi sahibi olmaları gerekiyor. Kazı, iksa, kazık çakma ve zemin iyileştirme için kullanılan teknikler gibi inşaat ve temel mühendislik ilkeleri, yine jeoteknik mühendislerinin sıkça faydalandığı beceriler arasında bulunuyor.
Bunlara ek olarak, heyelan, deprem ve sel gibi jeoteknik tehlikelerin risklerine ve potansiyel etkilerine yönelik değerlendirmelerde bulunabilme ve riskleri azaltmaya yönelik stratejiler geliştirebilme; karmaşık jeoteknik problemleri analiz edebilmek ve uygun çözümleri geliştirebilmek için eleştirel düşünebilme; mimarlar, mühendisler ve diğer alt branşlara mensup profesyoneller ile iş birliği içinde çalışabilmek için sözlü ve yazılı iletişim kurabilme ve proje yönetimi yapabilme, jeoteknik mühendislerinin sahip olması gereken becerilerden bazıları.
Kısaca özetleyecek olursak;
- Disiplinler arası ekipler ile birlikte çalışabilmek için kişiler arası ve iletişim becerileri
- İnşaat ve temel mühendisliğinin ilkelerine aşinalık
- Jeoteknik modelleme ve tasarım yazılımlarını ustalıkla kullanma
- Proje yönetimi ve liderlik becerileri
- Saha inceleme teknikleri ve enstrümantasyon hakkında kapsamlı bilgi
- Zemin ve kaya mekaniği ve jeoteknik analiz konularında kapsamlı bilgi
jeoteknik mühendislerinin sahip olması gereken bilgi ve beceriler arasında bulunuyor.
Jeofizik Mühendisliği
Tıpkı jeoloji ve jeoteknik mühendisleri gibi jeofizik mühendislerinin de çeşitli bilgi ve beceri gruplarına sahip olmaları gerekiyor. Jeofizik mühendisleri, yukarıda da değindiğimiz üzere, fizik biliminin ilkelerini ve yöntemlerini kullanarak yerkürenin yer altı yapısını, bileşimini ve karakteristik özelliklerini incelemek için bir teknik, analitik ve problem çözme becerilerinden faydalanıyor.
Jeofizik mühendislerinin, dalga yayılımı, elektromanyetizma ve optik gibi fizik ilkeleri hakkında kapsamlı bilgi sahibi olması ve bu bilgileri jeofizik etütlerde kullanabilmesi gerekiyor. Stratigrafi, sedimantoloji ve yapısal jeoloji gibi temel jeoloji ve jeolojik süreçler, jeofizik mühendislerinin hakkında kapsamlı bilgi sahibi olması gereken konular arasında yer alıyor.
MATLAB ve Python gibi jeofizik alanında da kullanılan yazılım paketleri ve programlama dillerine hakim olma, yer altı jeolojik yapılarının üç boyutlu modellerini oluşturabilmek için jeolojik modelleme ve tasarım yazılımlarını kullanabilme, jeofizik verilerini bir araya getirebilme, veri analizi yapabilme, yorumlayabilme, jeolojik ve jeoteknik yorumlama tekniklerine hakim olma, yine jeofizik mühendislerinin sıkça faydalandığı bilgi ve beceriler arasında bulunuyor.
Tıpkı jeoloji ve jeoteknik mühendisliği alanlarına mensup profesyoneller gibi jeofizik mühendislerinin de aktif olarak saha çalışmalarında yer alması gerekebiliyor. Bunun için, sismik, yerçekimi, manyetik ve elektromanyetik etütler gibi sahada gerçekleştirilen çalışma teknikleri hakkında kapsamlı bilgi sahibi olmaları gerekiyor. Jeofizik mühendislerinin ayrıca, sismik tehlike değerlendirmesi, heyelan tehlikesi değerlendirmesi ve yer altı suyu izleme gibi çevre izleme ve jeolojik tehlike ve risk analizi konularında da kapsamlı bilgi sahibi olmaları gerekiyor. İletişim, analitik ve eleştirel düşünebilme, problem çözme ve proje yönetimi becerileri jeofizik mühendislerinin de sıkça başvurduğu becerilerden bazıları.
Özetle;
- Disiplinler arası ekipler ile birlikte çalışabilmek için kişiler arası ve iletişim becerileri
- Fizik biliminin ilkeleri hakkında kapsamlı bilgi sahibi olma ve bu bilgileri yerkürenin yer altı sistemlerinde pratiğe dökebilme
- Jeolojik ve jeoteknik yorumlama tekniklerine aşina olma
- Proje yönetimi ve liderlik becerileri
- Sismik, yerçekimi, manyetik ve elektromanyetik yöntemler gibi jeofizik ölçüm ve etüt tekniklerine hakim olma
- Veri toplama ve işleme amaçlı kullanılan yazılımlar konusunda yeterlilik sahibi olma
jeofizik mühendislerinin sahip olması gereken ve sıkça faydalandığı bilgi ve beceri grupları arasında bulunuyor.
Jeoloji Mühendisleri, Jeoteknik Mühendisleri ve Jeofizik Mühendisleri için İş Olanakları Nelerdir?
Yukarıda da bahsettiğimiz üzere, her üç alanın da hem eğitim hem de mesleki açıdan birbirine benzediği ve birbirinden farklılaştığı noktalar bulunuyor. Bu üç alanın da kendilerine ek olarak alt branşları mevcut ve bu alan ve branşlar, odak noktaları, kullanılan araçlar ve araçların kullanıldığı amaçlar bakımından farklılık gösteriyor. Üniversite eğitimlerini bu alanlarda tamamlayan bireyler de pek çok farklı mesleği yapabilme olanağı elde ediyor.
Jeoloji Mühendisliği
Üniversitelerin jeoloji mühendisliği bölümlerinin mezunları arasında en popüler meslekler;
- Çevre Mühendisliği
- Hidrojeolog
- Jeoloji Mühendisliği
- Jeolojik Haritalama ve Etüt Uzmanlığı
- Jeolojik Kaynak Yöneticiliği
- Jeolojik Tehlike ve Güvenlik Uzmanlığı
- Jeoteknik Mühendisliği
- Tünel Mühendisliği
olarak sıralanıyor.
Jeoteknik Mühendisliği
Üniversitelerin jeoteknik mühendisliği bölümlerinin mezunları arasında en popüler meslekler;
- Temel Mühendisliği
- Hafriyat Mühendisliği
- Jeoteknik Danışmanlığı
- Tünel Mühendisliği
- Şev Stabilite Mühendisliği
olarak karşımıza çıkıyor.
Jeofizik Mühendisliği
Üniversitelerin jeofizik mühendisliği bölümlerinin mezunları arasında en popüler mesleklerin;
- Arama Jeofizikçiliği
- Çevre Jeofiziği Uzmanlığı
- Jeofizik Etüt Uzmanlığı
- Jeofizik Modelleme Uzmanlığı
- Sismik İşleme Uzmanlığı
olarak sıralandığı görülüyor.
Jeoloji Mühendisliği, Jeoteknik Mühendisliği ve Jeofizik Mühendisliği Alanlarında Kariyer İçin Neler Yapabilirsiniz?
- İş tecrübesi edinin.
- Bu alanlardaki bir çok iş, bir laboratuvarda veya ilgili başka bir çalışma deneyimi gerektiriyor. Pratikte deneyim kazanmak ve çevrenizi genişletmek için staj programlarına, ortak çalışma pozisyonlarına ve araştırma asistanlıklarına başvurabilirsiniz.
- Çevrenizi genişletin.
- Alanınızdaki diğer profesyoneller ile tanışmak ve iş fırsatları hakkında bilgi sahibi olmak için konferanslara ve faaliyetlere katılabilir, meslek kuruluşlarına üye olabilirsiniz.
- Sahip olduğunuz becerileri geliştirin.
- İş piyasasında rekabet gücü yüksek bir aday hâline gelebilmek için, laboratuvar teknikleri, bilgisayımsal araçlar, proje yönetimi ve iletişim becerilerinizi geliştirebilirsiniz.
- Yeni araştırma ve trendleri takip edin.
- Bilimsel literatürü okuyarak, konferanslara ve mesleki gelişim faaliyetlerine katılarak alanınızdaki en son araştırma ve eğilimlerden haberdar olabilirsiniz.
- Sertifika programlarına katılın.
- Özel bilgi ve beceriler kazanmak için biyoloji, biyoteknoloji ve biyomühendislik alanlarında eğitim ve sertifika programlarına katılabilirsiniz.
