Astronomi ve Astrofizik Bölümleri Aynı mıdır?

Uzay ve gezegenlere duyulan ilgi, en az insanlık tarihi kadar eskidir desek yanlış olmayacaktır. Madde ve enerjiden meydana gelen bir sistem olan uzay, bugün bile hala gizemini korumaktadır. Gelişen teknoloji ile birlikte bu konuda araştırmalar yürütülmüş, çeşitli projeler geliştirilmiş, kurum ve kuruluşlar uzayın gizemini çözebilmek için ciddi paralar harcamıştır. Yapılan çalışmalar ve gelişen teknoloji neticesi ile birlikte, uzay ile ilgili bölümler üniversitelerde okutulmakta ve her geçen yıl bu alanda farklı bölümler açılmaktadır. Biz bu yazımızda genel hatları itibari ile Astronomi ve Astrofizik bölümlerinin ve alanlarının benzerliklerinden ve farklılıklarından bahsedeceğiz.

En Basit Tabiriyle Uzay Nedir?

Genişleyen evrenimize genellikle tek bir kelimeyle atıfta bulunuruz: uzay. Ama uzay nerede başlar ve daha da önemlisi nedir? Uzay, neredeyse maddeden yoksundur ve son derece düşük basınçlıdır. Uzayda ses iletilmez çünkü aralarında sesi iletecek kadar birbirine yakın moleküller yoktur. Tamamen boş olmayan gaz, toz ve diğer maddeler evrenin "daha boş" bölgelerinde konumlanırken, daha kalabalık bölgeler gezegenlere, yıldızlara ve galaksilere ev sahipliği yapabilir.

Uzay ve Evren Arasındaki Fark

Uzay ve evren birçok kişi tarafından sık sık aynı anlamda kullanılsa da, uzay ve evren arasında belirgin bir fark vardır. Uzay tipik olarak gök cisimleri arasında var olan boşluğu ifade ederken, evren uzayın yanı sıra tüm gök cisimlerini ifade eder. Dolayısıyla, uzay ve evren arasındaki temel fark, gök cisimlerinin dahil edilmesidir.

Dış uzay olarak da bilinen uzay, Dünya gezegeni de dahil olmak üzere gök cisimleri arasında var olan boşluktur. Esas olarak hidrojen ve helyum plazması olmak üzere düşük yoğunluklu parçacıklardan oluşan sert bir vakumdan oluşur. Aynı zamanda manyetik alanlar, elektromanyetik radyasyon, nötrinolar, toz ve kozmik ışınları da içerir.

Karanlık Madde

Bilim insanları, karanlık maddenin ve karanlık enerjinin varlığına dair kapsamlı kanıtlar sağlasalar da, bunları doğrudan gözlemleyemediği ve yalnızca etkilerini gözlemleyebildiği için, bunların her biri hala tam olarak anlaşılamamıştır. Evrendeki tüm kütlenin kabaca %80'i bilim insanlarının "karanlık madde" olarak adlandırdığı maddeden oluşuyor, ancak gerçekte ne olduğu ve hatta şu anki tanımımıza göre madde olup olmadığı bilinmiyor. Bununla birlikte, karanlık madde ışık veya enerji yaymadığı ve bu nedenle doğrudan gözlemlenemediği halde, bilim insanları evrendeki maddenin büyük çoğunluğunu oluşturduğuna dair çok güçlü kanıtlar bulmuştur.

Dünya'ya yakın alan, birkaç astronomik kategori veya standarda göre sınıflandırılır. Genel olarak uzayın, dünyadaki Kármán çizgisinde başladığı kabul edilir.

Coğrafi Mekan: Bu, uzayın gezegenimize yakın bölgesidir. Bu, atmosferin üst bölgesini ve manyetosferi içerir.

Gezegenler Arası Uzay: Bu, gezegenlerin etrafındaki boşluk ve güneş sistemini içerir. Güneş rüzgarı adı verilen ve çok ince bir atmosfer yaratan, Güneş'ten gelen sürekli bir yüklü parçacık akışına sahiptir.

Yıldızlararası Uzay: Bu, gezegen sistemleri veya yıldızlar tarafından işgal edilmeyen bir galaksideki fiziksel alandır. Galaksinin kenarlarına yayılır ve galaksiler arası boşluğa doğru kaybolur.

Galaksiler Arası Uzay: Bu, galaksiler arasındaki boşluktur. Burada, evrendeki büyük ölçekli yapılar arasında kozmik boşluklara sahiptir.

Astronomi Nedir?

Astronomi, gök cisimlerinin (yıldızlar, gezegenler, kuyruklu yıldızlar, bulutsular, yıldız kümeleri ve galaksiler gibi) ve Dünya atmosferinin dışından kaynaklanan olayların (kozmik arka plan radyasyonu gibi) bilimsel çalışmasıdır. Gök cisimlerinin evrimi, fiziği, kimyası, meteorolojisi ve hareketi ile evrenin oluşumu ve gelişimi ile ilgilidir.

Astronomi en eski bilimlerden biridir. Babilliler gibi erken kültürler, gece gökyüzünün metodik gözlemlerini gerçekleştirmişlerdir ve antik çağlardan Stonehenge gibi astronomik eserler bulunmuştur. Bununla birlikte, astronomi modern bir bilim haline gelmeden önce teleskopun icadı gerekliydi. Tarihsel olarak astronomi, astrometri, göksel navigasyon, gözlemsel astronomi, takvim yapımı ve hatta astroloji gibi çok çeşitli disiplinleri içermiştir, ancak günümüzde profesyonel astronomi genellikle astrofizik ile eşanlamlı olarak kabul edilmektedir. Her ne kadar bu iki kavram eş anlamlı olarak kullanılsa da Astrofizik bazen, Astronomi çalışmalarından önce, gözlenmemiş olayları önceden tahmin edebilir. 

20. Yüzyılda Astronomi

20. yüzyılda, profesyonel Astronomi alanı gözlemsel ve teorik dallara ayrılmıştır. Gözlemsel Astronomi, daha sonra fiziğin temel ilkeleri kullanılarak analiz edilen gök cisimlerinin gözlemlerinden veri elde etmeye odaklanmaya başladı. Teorik Astronomi, astronomik nesneleri ve fenomenleri tanımlamak için bilgisayar veya analitik modellerin geliştirilmesine yönelik bir alan olarak gelişmiştir. Gözlemsel sonuçları açıklamaya çalışan teorik Astronomi ve teorik sonuçları doğrulamak için kullanılan gözlemler ile iki alan birbirini tamamlar.

Astronomi ve Astrofizik

İki ifadenin genellikle aynı anlamda ya da eş anlamlı olarak kullanıldığından bahsetmiştik. Ancak şöyle belirgin bir fark daha var: Astronomi; gök cisimlerinin konumlarını, yüzey parlaklıklarını, hareketlerini ve diğer karakteristik özellikleri ölçer. Astrofizik ise, evrendeki küçük ve orta büyüklükte olan yapıların fiziksel teorilerini yaratır. Bugün astronomlar birçok önemli astronomik keşfe katkıda bulunmuştur ve Astronomi, özellikle geçici fenomenlerin keşfi ve gözlemlenmesinde hala aktif rol oynayabildiği birkaç bilimden biridir.

Astronomi ve Astrofizik Mezunları Ne İş Yapar?

Astronomi, astrofizik ve uzay bilimleri mezunu olan kişiler kısaca gök bilimcidir. Bölüm mezunları kişiler birçok alanda veya uzay üssünde çalışma imkanı bulabilirler. Mezunlar projelerin uygulama, araştırma ve geliştirme (AR-GE) gibi bölümlerinde aktif rol alırlar. Astronomi ve Astrofizik mezunların ülkemizde TÜBİTAK Uzay Bilimleri ve Teknolojileri Enstitüsü'nde iş bulabilirler. 

Bugün astronomi birkaç disiplini kapsamaktadır:

• Yıldızların ve gezegenlerin konumlarının kesin ölçümü olan ve modern CCD kameralar ve bilgisayarların kullanımıyla büyük ölçüde kolaylaştırılan astrometri
• Yıldızların kökenlerini ve evrimini inceleyen yıldız astronomisi
• Galaksilerin yapısını ve bileşenlerini inceleyen galaktik astronomi
• Evreni ve bileşenlerinin fiziğini (parlaklık, sıcaklık, kimyasal bileşim) inceleyen astrofizik
• Evrenin kökenini ve evrimini bir bütün olarak inceleyen kozmoloji